درس دهم: چگونگی مرگ مؤمن

امام صادق (علیه­السلام) در رابطه با اشک چشمان محتضر در هنگام مرگ فرمودند: این اشک بدان جهت است که هنگام جان دادن، رسول خدا (صلی­الله­علیه­وآله) را می­بیند و خوشحال می­شود.[1]

امام باقر (علیه­السلام) می­فرماید: وقتی هنگام مرگ مؤمن فرا می­رسد، رنگ چهره­اش بیشتر از حالت معمولی سفید می­شود، پیشانی­اش عرق می­کند و چیزی مانند اشک از چشمانش خارج می­گردد. این علائم نشانه­های خروج روح از بدنش می­باشند.[2]

از رسول خدا (صلی­الله­علیه­وآله) سؤال شد که ملک الموت چگونه مؤمن را قبض روح می­کند. حضرت فرمودند: ملک الموت در وقت مرگ مؤمن همچون بنده­ای ذلیل در کنارش می­ایستد. آن­گاه بلند می­شود با یارانش جلو می­آید و بر مؤمن سلام کرده و به او مژده­ی بهشت می­دهد.[3]

امام صادق (علیه­السلام) می­فرماید: وقتی جان مؤمن به حلقومش می­رسد، جایگاه خود را در بهشت مشاهد می­نماید. وقتی چنین می­بیند می­گوید خدایا مرا به دنیا برگردان تا آن­چه را دیدم به خانواده و اهلم خبر دهم. دراین حالت به او گفته می­شود: دیگر راهی برای بازگشت به دنیا نیست.[4]

حارت اعور می­گوید: روزی هنگام ظهر خدمت امیرالمومنین (علیه­السلام) رفتم. حضرت فرمودند: چه شده که این­جا آمدی؟ گفتم: به خدا قسم محبت شما مرا به این­جا آورد. حضرت فرمودند: اگر راست می­گویی مرا در سه جا خواهی دید. زمانی که جان به حلقومت رسید. هنگام عبور از صراط و نزد حوض کوثر.[5]

از امام صادق و امام باقر (علیهماالسلام) این­گونه روایت شده: حرام است بر روحی که می­خواهد از بدن خارج شود مگر این­که می­بیند محمد (صلی­الله­علیه­وآله) و علی و حسن و حسین (علیهم­السلام) را به گونه­ای که چشمش روشن شود.[6]

سُدیر صیرفی به امام صادق (علیه­السلام) عرض کرد که آیا مؤمن از قبض روح خود ناراحت می­شود؟ فرمود: به خدا قسم نه! وقتی ملک الموت برای قبض روح پیش او می­آید، جزع و فزع و بی­تابی می­کند. پس ملک الموت به او می­گوید: ای ولی خدا ناراحت نباش! قسم به خدایی که محمد را مبعوث کرد من از پدر مهربان برای تو مهربان­ترم. چشمانت را باز کن و نگاه کن. بعد حضرت فرمود: در این وقت برای او تمثل پیدا می­کند، رسول خدا و امیرالمؤمنین و فاطمه و حسن و حسین و ائمه از ذریه­ی آن­ها. آنگاه به او گفته می­شود: این رسول خدا و امیرالمؤمنین و فاطمه و حسن و حسین رفقای تو هستند. حضرت فرمودند: پس چشمانش را باز می­کند و نگاه می­کند. در این هنگان منادی از طرف خدای عزیز روح او را ندا می­کند و می­گوید: «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُإِلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ‏ بَیْتِهِ‏ارْجِعِی إِلى‏ رَبِّکِ راضِیَةً بِالْوَلَایَةِ مَرْضِیَّةً بِالثَّوَابِ‏ فَادْخُلِی فِی عِبادِی‏ یَعْنِی مُحَمَّداً وَ أهْلَ بَیْتِهِ‏ وَ ادْخُلِی جَنَّتِی». ‏در این وقت هیچ چیزی برای او محبوب­تر از قبض روحش نیست تا این­که ملحق به منادی شود.[